13ο Συνέδριο (Αθήνα 2024) – Ανασκόπηση

Ανασκόπηση 13ου Εθνικού Συνεδρίου για τις Ήπιες Μορφές Ενέργειας του Ινστιτούτου Ηλιακής Τεχνικής (Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, 2024). 

Το 13^ο Εθνικό Συνέδριο για τις Ήπιες Μορφές Ενέργειας, του Ινστιτούτου Ηλιακής Τεχνικής, διεξήχθη το τριήμερο 15-17 Μαϊου 2024, στο Συνεδριακό Κέντρο του Αρχαίου Ελαιώνα, στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής σε συνδιοργάνωση με το Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών και το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας του Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Το πρόγραμμα περιλάμβανε 20 συνεδρίες, οι οποίες αντιστοιχούσαν σε θεματικές ενότητες σχετικές με την αξιοποίηση των Ανανεώσιμων και Ήπιων Μορφών Ενέργειας, καθώς και της Εξοικονόμησης-Ορθολογικής Χρήσης της Ενέργειας, σαν ένα βασικό εργαλείο της επιχειρούμενης πράσινης αλλά και κοινωνικά δίκαιης ενεργειακής μετάβασης.

Συνολικά παρουσιάστηκαν 100 ερευνητικές εργασίες. Παράλληλα, έλαβε χώρα βράβευση συναδέλφων για  την εξαιρετική συμβολή τους στην ανάπτυξη Τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και προώθηση αυτών, καθώς και Στρογγυλή Τράπεζα για την προοπτική διείσδυσης των ΑΠΕ, σε σχέση και με τους στόχους που έχει θέσει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).

Στην ενότητα των Θερμικών ηλιακών παρουσιάστηκαν 7 εργασίες. Το αντικείμενο τους αφορούσε τη μοντελοποίηση συγκεντρωτικού ηλιακού συστήματος με κύκλο Brayton, και πρόταση αξιολόγησης και αξιοποίησης της τεχνολογίας των συγκεντρωτικών ηλιακών στην Κρήτη, όπως και η ενσωμάτωση συστήματος πρόβλεψης της ηλιακής ακτινοβολίας, σε διάταξη η οποία αξιοποιεί σκυρόδεμα για την αποθήκευση (θερμικής) ενέργειας και έχει εγκατασταθεί σε βιομηχανία παραγωγής χυμών της Κύπρου. Σε επίπεδο τεχνολογιών, και ειδικότερα σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, παρουσιάστηκε διάταξη ηλιακού συλλέκτη – ενσωματωμένης δεξαμενής για την κάλυψη αναγκών ζεστού νερού χρήσης. Παράλληλα, παρουσιάστηκε μοντελοποίηση αξιοποίησης ηλιακών θερμικών συλλεκτών στις φοιτητικές εστίες του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, στην Ξάνθη, καθώς και η διερεύνηση αξιοποίησης της τεχνολογίας των ηλιακών συλλεκτών σε ανοικτό κολυμβητήριο στην Αργυρούπολη, Αθήνα.

Στην ενότητα των Φωτοβολταϊκών συστημάτων (ΦΒ), παρουσιάστηκαν 5 εργασίες, οι οποίες κινήθηκαν σε δύο άξονες, και ειδικότερα της πειραματικής αξιολόγησης και των εγκαταστάσεων χαμηλής ισχύος. Αναδείχθηκε η συμβολή των ΦΒ στην κάλυψη αναγκών σε μικρά, απομακρυσμένα, νησιά, τα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων, σημειώνοντας και τη δυνατότητα αξιοποίησης των ΦΒ για ηλιακά αυτοκίνητα.

Στην ενότητα Βιομάζας/γεωθερμίας παρουσιάστηκε η αξιοποίηση της βιομάζας για παραγωγή ενεργειακών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας (εσπεριδοειδή ή βιομηχανικά υπολείμματα), παρουσιάζοντας και δράσεις κυκλικής οικονομίας για υπολείμματα τροφών και αστικά απορρίμματα. Όσον αφορά τη γεωθερμία, παρουσιάστηκε η διερεύνηση του δυναμικού του Δήμου Ανατ. Λέσβου για Τηλεθέρμανση, καθώς και το ζήτημα επικαθίσεων ανθρακικού ασβεστίου από γεωθερμικά ρευστά χαμηλής ενθαλπίας.

Στην ενότητα των Κτιρίων, παρουσιάστηκαν καινοτόμες προσεγγίσεις για το κέλυφος, με χρήση φωτοκαταλυτικών υλικών, φυσικών υλικών, αεριζόμενου διάκενου και δυναμικής μόνωσης, καθώς και διερευνήσεις για τον προσδιορισμό του βέλτιστου πάχους μόνωσης ανάλογα με την κλιματική ζώνη και την αποτελεσματικότητα αυτού.  Στο επίπεδο του εσωτερικού περιβάλλοντος, παρουσιάστηκε σύστημα ανθρωποκεντρικού φωτισμού με εφαρμογή σε γραφεία, αλλά και βιβλιογραφική επισκόπηση της ποιότητας αέρα σε σχολικά κτίρια. Σε επίπεδο ενσωμάτωσης τεχνολογιών ΑΠΕ, οι εργασίες εστίασαν στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας και γεωθερμίας, βάσει προσεγγίσεων δυναμικής μοντελοποίησης και εφαρμογής σε συγκεκριμένες μελέτες περίπτωσης. Παράλληλα παρουσιάστηκαν συστήματα τρι-παραγωγής, ενώ σημαντικό μερίδιο είχαν και οι Αντλιες Θερμότητας, συμπεριλαμβάνοντας σύστημα κλιματισμού με χρήση CO₂ ως ψυκτικού μέσου σε Super-market. Στο επίπεδο του κτιρίου, σημαντική ήταν και η παρουσία εργασιών ευφυών συστημάτων, με βάση το δείκτη ευφυϊας, τις δυνατότητες του αλλά και την εφαρμογή του σε κτίρια εύρους χρήσεων, καθώς και η αξιοποίηση μεθόδων μηχανικής μάθησης σε δίκτυα Τηλεθέρμανσης και Τηλεψύξης.

Στην ενότητα της Αιολικής ενέργειας, έγινε παρουσίαση των δυνατοτήτων της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας, σε εύρος θεμάτων, όπως η δυναμική συμπεριφορά, το αιολικό δυναμικό, και τα προβλήματα/προοπτικές των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Επίσης, εξετάστηκαν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κινούμενη σκίαση των αιολικών πάρκων, καθώς και θέματα περιβαλλοντικής αποδοχής.

Στην ενότητα του πράσινου H₂, αναλύθηκαν θέματα παραγωγής H₂ από πλωτές Α/Γ, με εφαρμογή στην περίπτωση του Αιγαίου για τροφοδοσία του δικτύου φυσικού αερίου της ηπειρωτικής χώρας, κυψελών καυσίμου, ηλεκτροκίνησης καθώς και συγκεκριμένες εφαρμογές, όπως η κάλυψη των θερμικών και ηλεκτρικών φορτίων σε νοσοκομείο μέσω συστήματος συμπαραγωγής, καθώς και εφαρμογής τεχνολογίας H₂ για ηλεκτροπαραγωγή στο νησί της Σίφνου.

Στην ενότητα της αξιοποίησης και διαχείρισης υδάτινων πόρων, παρουσιάστηκε η στατιστική ανάλυση του δυναμικού της κυματικής ενέργειας στη Μεσόγειο, όπως και οι προοπτικές αξιοποίησης αυτής στα νησιά του Αιγαίου, εστιάζοντας στο νησί της Χάλκης. Παρουσιάστηκε η δυνατότητα αξιοποίησης πράσινης ενέργειας για τη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης, με εφαρμογή στο νησί της Νισύρου. Στο επίπεδο της υδροηλεκτρικής ενέργειας, αναλύθηκε ο βέλτιστος σχεδιασμός μικρών υδροηλεκτρικών έργων, καθώς και προγράμματα και δραστηριότητες ενεργειακής εκπαίδευσης στον πρώην μικρό υδροηλεκτρικό σταθμό στην Αγυιά Χανίων.

Στην ενότητα της Μετεωρολογίας, παρουσιάστηκαν θέματα μεταβλητότητας της ηλιακής ακτινοβολίας και εκτίμησης αυτής στον αστικό ιστό, καθώς και επίδρασης των αιωρούμενων σωματιδίων και 3D νεφών στην εκτίμηση και πρόγνωση αυτής, ενώ παρουσιάστηκε και εργασία σχετική με τη διερεύνηση της διακύμανσης της θερμοκρασίας του εδάφους.

Στην ενότητα των Μεταφορών, παρουσιάστηκε ο βιώσιμος ενεργειακός σχεδιασμός μικρών/μεσαίων λιμένων, η χρήση θερμοδυναμικών κύκλων εξοικονόμησης ενέργειας σε πλοία, με χρήση CO₂, ο σχεδιασμός πόλεων 15’, ενώ σημαντικό μέρος αφιερώθηκε σε ηλεκτρικά οχήματα, με έμφαση σε θέματα φόρτισης.

Στην ενότητα της Κλιματικής αλλαγής, συζητήθηκε ο μετριασμός αυτής μέσω απανθρακοποίησης των οδικών μεταφορών, δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας και διείσδυσης ΑΠΕ στα Ελληνικά νοικοκυριά και υιοθέτησης παρεμβάσεων κυκλικής οικονομίας στον κατασκευαστικό τομέα.

Στην ενότητα της Ενεργειακής πολιτικής συζητήθηκε το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), με αναλυτική παρουσίαση των στόχων και αξιολόγηση αυτών. Παρουσιάστηκαν περισσότερο μετριοπαθή σενάρια, αναδεικνύοντας την ανάγκη να γίνει αναπροσαρμογή του ΕΣΕΚ σε ένα πιο ρεαλιστικό πλαίσιο, με εφικτούς και υλοποιήσιμους στόχους, ώστε να αποτελέσει τον οδηγό για τη λήψη επιμέρους αποφάσεων σε θέματα ενεργειακής πολιτικής τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα συζητήθηκε ο ρόλος της καινοτομίας για την επίτευξη της πράσινης και βιώσιμης ενεργειακής πολιτικής στην Ελλάδα, ενώ, στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης, παρουσιάστηκε μελέτη σε περιοχή κοινότητας της Δ. Μακεδονίας με αντικείμενο τον εντοπισμό και τη μελέτη των ενεργειακών αναγκών των κατοίκων της, υπό το πρίσμα της ενεργειακής κρίσης.

Στη Στρογγυλή Τράπεζα με θέμα: Ενεργειακός Σχεδιασμός της Χώρας με το Βλέμμα στο 2030, συζητήθηκε περαιτέρω το ΕΣΕΚ. Η συζήτηση εστίασε στο ότι απαιτείται απανθρακοποίηση, σημειώνοντας ότι αυτή θα πρέπει να γίνει με βιώσιμο τρόπο, σε μια συμπεριληπτική λύση. Στο πλαίσιο αυτό έμφαση δόθηκε στις έννοιες της ενεργειακής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης, καθώς και ενεργειακής δημοκρατίας. Αναφέρθηκε ότι η λύση του εξηλεκτρισμού δεν είναι ο μόνος δρόμος, ενώ τέθηκε το θέμα της απαίτησης σε κεφάλαια και υλικά. Ειδική μνεία έγινε στη Δυτική Μακεδονία, στην περίπτωση του σταθμού παραγωγής ενέργειας της Πτολεμαϊδας V, ο οποίος, αντιμετωπίζει το φάσμα διακοπής λειτουργίας, καθώς αξιοποιεί λιγνίτη, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο ωφέλιμος χρόνος ζωής της μονάδας, αλλά και γενικότερα στις κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου, πραγματοποιήθηκαν δύο προσκεκλημένες ομιλίες, στο θέμα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, και ειδικότερα της παγκόσμιας παρούσας κατάστασης και προοπτικών των ΑΠΕ, από τον Καθηγητή Σωτήρη Καλογήρου (Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών και Επιστήμης και Μηχανικής Υλικών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου), καθώς και των Προοπτικών και Προκλήσεων της Υπεράκτιας Αιολικής Ενέργειας από τον Prof. Davide Astiaso Garcia, Sapienza University of Rome.

Παράλληλα βραβεύθηκαν, για την εξαιρετική συμβολή τους στην ανάπτυξη Τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και προώθηση αυτών, οι συνάδελφοι Γεώργιος Τσιλιγκιρίδης, Ομότιμος Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ο οποίος πρόσφερε τις υπηρεσίες του στο Ινστιτούτο Ηλιακής Τεχνικής για σαράντα έτη, διατελώντας Πρόεδρος κατά την περίοδο 2013-2021, συμβάλλοντας σημαντικά στην επίτευξη των στόχων του και στην Προστασία του Περιβάλλοντος, ο αείμνηστος συνάδελφος Σωκράτης Καπλάνης, Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΤΕΙ Πατρών, ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος του ΑΤΕΙ Πατρών για περισσότερα από δέκα έτη και ήταν για περισσότερα από σαράντα έτη πρωτεργάτης στην ανάπτυξη των Ήπιων Μορφών Ενέργειας στη χώρα μας, καθώς και ο Καθηγητής Σωτήρης Καλογήρου (Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου), ο οποίος τυγχάνει καθολικής διεθνούς επιστημονικής αναγνώρισης και είναι για περισσότερο από μια δεκαετία επικεφαλής εκδότης διεθνών επιστημονικών περιοδικών ιδιαίτερα υψηλής απήχησης (π.χ. Renewable Energy journal, Energy Journal).

Τέλος, σύμφωνα με τις εισηγήσεις των Προεδρείων των συνεδριών, βραβεύθηκαν 6 ερευνητικές εργασίες, Προπτυχιακών/Μεταπτυχιακών Φοιτητών ή Υποψήφιων Διδακτόρων, ως εξαιρετικές ως προς το περιεχόμενο και την παρουσίαση τους. Η βράβευση είχε ως σκοπό να ενθαρρύνει τους νέους συναδέλφους να συνεχίσουν να εργάζονται στην κατεύθυνση ανάπτυξης και διάδοσης των ΑΠΕ. Στο πλαίσιο της βράβευσης, προσφέρθηκε στους βραβευθέντες εγγραφή ως μέλος και συνδρομή 2 ετών στο Ινστιτούτο Ηλιακής Τεχνικής.

Συμπερασματικά, στο 13^ο Εθνικό Συνέδριο για τις Ήπιες Μορφές Ενέργειας του Ινστιτούτου Ηλιακής Τεχνικής (Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, 2024) δόθηκε βήμα στους Έλληνες ερευνητές-επιστήμονες, να διατυπώσουν τεκμηριωμένες απόψεις και θέσεις για τη συμβολή των Ανανεώσιμων και Ήπιων Μορφών Ενέργειας στην υλοποίηση μιας κοινωνικά δίκαιης και βιώσιμης πράσινης ενεργειακής μετάβασης.

Για την Οργανωτική Επιτροπή

Δρ Ιωάννης Κλεάνθη Καλδέλλης

Καθηγητής, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών
Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Δ/ντης Εργ. ΗΜΕ & ΠΡΟΠΕ, Πα.Δ.Α.

Δρ Γιώργος Πανάρας

Αν. Καθηγητής, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Πρόεδρος ΔΣ του ΙΗΤ